درمان در طب سنتی ایران:

• پرهیز از غذاهای خشک کننده روده ها
• ایجاد نظم در دفع و اجابت مزاج در هنگام احساس دفع
• اصلاح افزایش خلط سودا در صورت وجود داشتن؛ که تشخیص آن باید توسط طبیب سنتی انجام شود.
• پرهیز از مصرف مخدرهای افیونی
• تغذیه مناسب و منظم در حد تأمین نیازهای بدن
• اصلاح سوء مزاج گرم در کل بدن؛ در صورتی که وجود داشته باشد؛ البته تشخیص سوء مزاج و تجویز تغذیه مناسب مزاج اندام ها، باید توسط متخصص طب سنتی انجام گیرد .
• مصرف مایعات به ویژه در ورزش ها و یا محیط های گرمی که نیاز به آب بیشتری است.
• گرم نگه داشتن بدن در مکان های خیلی سرد
• پرهیز از نوشیدن مایعات بلافاصله پس از خوردن غذا به ویژه آب سرد
• پرهیز از خوردن غذاهای سرخ شده و فست فودها

در طب سنتی در درمان یبوست از واژه تلیّن به معنی نرم نمودن شکم ویبوست زدایی استفاده می شود.در اینجا برخی ازمواد غذایی که ملیّن و رفع کننده یبوست هستند، آورده شده :

– سبزیجاتی مانند کاهو، اسفناج ، تره ، زنجبیل و رازیانه

-تنقلاتی مانند انجیر خشک، بادام ، پسته، مویز، مغز گردو با انجیر

-میوه های پخته، خربزه رسیده ی شیرین پیش ازغذا

-خوردن ۹ گرم نمک طعام بلوری پیش از غذا به طور مداوم

-استفاده از غذاهایی مانند شورباها، مانند شوربای جوجه مرغ، آبگوشت ساده و آش آلو بخارا ، سوپ هاو …

– استفاده ازچاشنی هایی مانند سیر، مرزه ،دارچین،تره در افرادی که با تشخیص طبیب سوء مزاج سرد معده  یا روده دارند.

– استفاده از میوه های خشک

نکته: میوه های تازه برای افرادی که یبوست دارند، مناسب نیست.

– استفاده از نان سبوس دار

-رژیم انگور البته با مشورت پزشک

-استفاده از سیب درختی

-پرهیز از خوردن غذاهای نفاخ

-گرم نگه داشتن شکم و چرب کردن آن با روغن هایی مانند سقز، مصطکی و زنبق که کمی گرم شده باشند.

-خوردن ۲۰ گرم روغن بادام شیرین همراه با یک استکان آب جوش پیش از خواب و ۲ لیوان آب گرم در هنگام صبح

– مصرف گیاه اسپرزه به ویژه در مواردی که علت یبوست، گرمی مزاج بدن یا کبد است.

-استفاده از توالت ایرانی؛ بهتر است پاشنه پاها بالاتر قرار گیرند به طوری که بدن به سمت جلو متمایل شود.توصیه می شود تخلیه در ساعات مشخصی از روز انجام شود مثلا صبح ها پس از خوردن صبحانه و شب ها پیش از خواب

-خوردن این مواد غذایی برای افرادی که یبوست قولنجی (قولنج نوعی یبوست همراه با درد است) دارند، ممنوع است:سنجد ، ترخون، شاهی ، باقلا،شلغم، زرشک، سماق، غوره،زالزالک ، شاه توت ، ریواس، گردوی تازه، چغاله بادام، سیرابی، جگر؛ دل و قلوه، کاهش مصرف گوشت،تخم مرغ، ماهی، شیر و پنیر. اما مصرف ماست برای یبوست سودمند است.

-استفاده از گیاه فلوس البته همراه با مصلح. فلوس را می توانید همراه با آب جوش و روغن بادام شیرین، شب ها پیش از خواب میل کنید.

نکته: مصلح در طب ایرانی به ماده غذایی گفته می شود که اثر یک خوردنی یا آشامیدنی را اصلاح می کند؛ مثلا ضرر آن را دفع یا اثر آن را بیشتر می کند و… به عنوان مثال : در ترکیب ماست و نعنا، نعنا مصلح ماست است، چرا که با داشتن طبع گرم ، طبع سرد ماست را اصلاح می کند.

-استفاده از شیرخشت همراه با روغن بادام

-نوشیدن شربت بنفشه با روغن بادام

-ترنجبین ، آلو بخارا ، شکرسرخ ، مربای آلوی خشک و تمرهندی هم از ملین ها محسوب می شوند.

این نکته را به یاد داشته باشیم که اگر چه استفاده از برخی گیاهان یبوست را کاهش داده یا موقتا درمان می کند، اما ممکن است سبب آن را تشدیدکند یا بیماری های دیگری را افزایش دهد، بنابراین باید یبوست را اصولی و باتشخیص علت ونوع آن توسط اطبای سنتی درمان کرد .

منابع:

۱- مقاله؛ یبوست در مکتب طب سنتی ایران ؛ نوشته مهین الصاق ، فاطمه هادی زاده، محمد مظاهری ، مریم یاوری ، محمود بابائیان ، احمدرضا شریفی علون آبادی ، مهدی بر هانی ، محمدرضا حاجی حیدری ، علیرضا قنادی ، مجید آویژگان ، پیمان ادیبی؛ سال ۱۳۹۰

۲- سایت مرجع طب سنتی ایران

۳-کتاب طب الکبیر یا فرشته نجات؛ نوشته محمد سرورالدین